Prédikun flutt í
Dómkirkjunni og á RÚV á páskadag 31. mars 2024.
2. Mós. 15:2-3, 20-21; 1 Kor.
15:19-28; Jóh. 20:1-10.
Við skulum biðja:
Biðjum með orðum Bjarna
Jónssonar:
Ég þakka, Jesú, þér
að þú hefur gefið mér
þá von sem vetri breytir
í vor er sælu heitir.
Því linnir lof mitt eigi
á lífsins sigurdegi. Amen.
Stólvers eða
Forsetinn
Náð sé með yður og
friður, frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi.
Gleðilega hátíð. Við komum saman hér í Dómkirkjunni í
Reykjavík á þessum páskadagsmorgni til að fagna upprisu frelsara okkar. Fagna því að dauðinn dó, en lífið lifir. Fagna því að þjáning og krossdauði Krists á
föstudaginn langa var ekki endalok lífs hans og sögu. Í dauða sínum barðist Jesús Kristur við
eyðingaröfl og óvini mannkyns, dauðann, syndina og hið illa en vann sigur. Þess vegna syngjum við á páskum Sigurhátíð
sæl og blíð, ljómar nú og gleði gefur, Guðs son dauðann sigrað hefur, nú er
blessuð náðartíð.
Á páskadagsmorgni heyrum
við frásögu Jóhannesar guðspjallamanns af því þegar María Magdalena kom að
tómri gröf Jesú. Hún kom svo snemma að
enn var myrkur segir þar. Hún fór og
sagði frá en konan var ekki trúverðug svo tveir lærisveinanna fóru á vettvang
og fullvissuðu sig um að hér væri ekki um falsfrétt að ræða. Hverjum trúum við? Hverju trúum við?
Sennilega hafa fréttir
aldrei borist hraðar eða fleiri en nú á tímum.
Ef María Magdalena þyrfti að flytja frétt í dag myndi hún sennilega taka
upp símann sinn og hringja í Pétur og Jóhannes og félaga sína lærisveinana alla
til að segja þeim fréttirnar eða senda þeim skilaboð eða mynd á Instagram. Og sennilega yrði hún tekin trúanleg því nú
til dags er staða kvenna önnur en þá.
Fréttamenn og fréttakonur eru nú um víða veröld. En líklegt má telja að ekki hafi verið
fluttar fleiri falsfréttir en nú til dags.
Við þurfum að vera á varðbergi með allar fréttir og jafnvel er ekki hægt
að treysta virtustu fjölmiðlum nútímans til að flytja sannar og réttar
fréttir. Upprisa Jesú verður að teljast
ein af sönnustu fréttum sem flutt er í dag.
Þó hún sé gömul er hún sífellt ný og út um allan heim er fólk sem trúir
henni og þeim sem hana flytja. Upprisufréttir
sannast í lífi þess sem meðtekur í trú.
Elísabet Jökulsdóttir
orti ljóð fyrir nokkrum árum sem hún nefnir Páskaljóð.
Ég var að drepast úr
áhyggjum af börnunum út af farsóttinni
þegar ég mundi eftir því
að undanfarna páska hafði Jesú vitjað mín
svo nú bauð ég honum inn.
Ég vissi strax að ég
þyrfti að bjóða honum blíðlega og sleppa öllum dúfum og niðurdýfingum, sleppa
hreinsunareldinum en gefa honum lífið.
Og þá kom Jesú.
Ljóðið er einlægur
vitnisburður konu sem setur traust sitt á Jesú og hennar leið til að varpa
áhyggjum og kvíða á þann sem allar byrðar ber með okkur. Ljóðið krefst þess líka að við séum læs á þau
trúarlegu orð og tákn sem hún getur um í ljóðinu. Hvernig getum við skilið samtíð okkar og líf
okkar hér á landi ef við þekkjum ekki arfinn sem kynslóðirnar hafa lifað, mótað
og flutt áfram? Það kom berlega í ljós
fyrir páskana þegar Berglind Festival fór á stúfana að þekking fólks á
trúararfinum var ekki til staðar. Hvað
gerðist á Pálmasunnudag, skírdag, föstudaginn langa, páskadag? Það var helst að fólk vissi hvað gerðist á
föstudaginn langa. Kannski er það
dæmigert því okkur mannfólkinu hættir til að hlusta á það sem miður fer í heimi
hér og það sem út af ber.
En við stöðvumst ekki við
atburði föstudagsins langa. Við sjáum
þetta drápstól, krossinn í ljósi upprisunnar, sem sigurtákn en ekki tákn
þjáningar og ofbeldis. Lóðrétta ásinn
sem er burðarstoð lárétta ássins.
En við getum ekki hunsað þjáninguna. Hún er allsstaðar í kringum
okkur. Hungursneyð, stríð,
náttúruhamfarir og sjúkdómar hafa alltaf varpað skugga á mannlífið. Grimmd í
ýmsum birtingarmyndum sínum er eyðileggjandi og mannskemmandi.
Fjárhagserfiðleikar og samskiptavandamál gera daglegt líf mörgum erfitt.
Orsakir þjáningar eru mismunandi en viljinn og löngunin til að sigrast á henni
eru sammannleg.
Þjáningin vekur margar spurningar. Hversu lengi mun hún vara? Hvar er hjálp að fá? Af hverju er brugðist of seint við
mótlætinu? Hvar er Guð? Er vonin orðin
veik? Er kvíðinn að ná tökum á
okkur?
Föstutímabilið á undan páskum í kirkjuárinu er liðið þetta
árið. Þó margir textar Biblíunnar um
þjáningu og baráttu séu lesnir þá í kirkjum landsins vitum við að sigur
blessunarinnar yfir bölinu er í höfn.
Mótdrægnin á ekki síðasta orðið heldur meðbyrinn, lífið og ljósið. Það
sem varpar skugga sínum á lífið er ekki umflúið og við komumst ekki hjá því að
ræða það. Það eru vandfundin orð til að
útskýra þjáninguna af skynsemi. Við horfum beint í augun á henni en lifum í
von. Vonin lifir alveg þangað til
þjáningin er ekki lengur til staðar.
Kyrravika er hápunktur föstunnar. Á ferð Jesú til Golgata koma
margar tilfinningar fram. Gremja, reiði,
ótti, örvænting og margar aðrar tilfinningar.
Myrkrið er hvað dýpst á
föstudeginum langa þegar Jesús hrópar frá krossinum: Guð minn, Guð minn, hví
hefur þú yfirgefið mig?
Þau sem ganga í gegnum erfiðleika finna þessar tilfinningar. Þau sem búa við sprengjuregn og vita ekki hvort
þau verða lifandi að morgni. Þau sem
hafa þurft að yfirgefa heimili sín og vita ekki hvað framtíðin ber í skauti
sér. Þau sem lifa við ótta og óöryggi.
Samt er ofbeldisdauði Jesú ekki endir alls. Boðskapur páska er sá
að Jesús hafi risið upp frá dauðum og að dauðinn hafi þannig verið sigraður.
Svo ef jafnvel dauðinn getur ekki átt síðasta orðið, þá er von fyrir þau sem
þjást. Þess vegna heldur kristni heimurinn aftur páskana, hina miklu hátíð
lífsins.
Í upprisufrásögn Jóhannesar guðspjallamanns segir frá því að
lærisveinninn sem á undan fór inn í tóma gröf Jesú hafi séð línblæjurnar liggja
þar og sveitadúkinn sem verið hafði um höfuð hans. Í Dómkirkjunni í Tórínó á Ítalíu er línblæjan
og sveitadúrinn geymd, eða hvað? Á 25
ára fresti er þau sýnd en myndir af þeim eru alltaf uppi. Þessi klæði eru sennilega eina mest
rannsökuðu línklæði í veröldinni. Klæðið
ber daufa mynd af fram- og bakhlið manns og andlit karlmanns á
sveitadúknum. Menn eru ekki á eitt
sáttir um hvort hér sé um að ræða líkklæði Krists. Fyrir 11 árum var myndum af klæðinu streymt á
ýmsar vefsíður og nú getur almenningur skoðað það fram og til baka að eigin
vild. Þegar þessi opinberun klæðisins
var gerð gaf Frans páfi út vandlega orðaða yfirlýsingu sem hvatti hina trúuðu
til að íhuga líkklæðið með lotningu en eins og flestir forverar hans fullyrti
hann ekkert um áreiðanleika þess.
Kristinn arfur hefur fyrst og fremst borist kynslóða og landa á
milli með sögunum í Biblíunni en líka með þeim munum sem kirkjur heimsins
geyma. Eitt af tilsjónarhlutverkum
biskups er að gæta að þessum arfi og skrá þá muni sem í kirkjunum eru. Þannig varðveitist sagan og kirkjan og
skólinn verða að bæta sig í að miðla þeim fróðleik sem styrkir sjálfsmynd okkar
sem þjóðar svo svarendur Berglinda framtíðarinnar standi ekki á gati eins og um
daginn.
Í hrelldum heimi ofbeldis og örvæntingar er sem engin von sé til
friðar og betra og öruggara lífs. En
boðskapur páskanna leyfir okkur að sjá ljós í myrkri hels og harma. Það er von.
Vonin byggist á því og felst í því að Guð fer á undan í syni sínum Jesú
Kristi, sem sagðist vera ljós heimsins, hirðir sauðanna, vegurinn,
sannleikurinn og lífið. Hann sagðist
vera þetta allt, hann er þetta allt. „Undan
þeim fer hann, friðarmerkið ber hann, frelsari er hann“ syngjum við við fermingar
í kirkjunni okkar.
Við lifum á tímum hræðilegra átaka og margkonar hættu. Við setjum von okkar og traust á hinn
upprisna Jesú, sem boðar frið og sátt.
Hann sem sigraði dauðann og gefur okkur hlutdeild í upprisu sinni. Dauðinn sigraði ekki, hafði ekki síðasta
orðið. Lífið sigraði þá og nú. Því megum við trúa. Því megum við treysta. Þess vegna eru páskarnir hátíð sigurs, vonar
og gleði.
María koma til grafarinnar þegar enn var myrkur. Hún var sorgmædd og full vonbrigða yfir
örlögum vinar síns. Hún yfirgaf gröfina
þegar bjart var orðið og hélt út í heiminn til að segja gleðifréttirnar fyrst
allra í heimi hér. Við skulum taka á
móti þeim fréttum með gleði og von í fullu trausti þess að við erum ekki ein á
ferð á lífsins vegi. Jesús er farinn úr
gröf sinni til að vera með okkur hér og nú og um eilífð alla.
Gleðilega hátíð lífs og vonar.
Dýrð sé Guði föður og syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi
er og verður um aldir alda. Amen.
